ศิริราชผ่าตัดส่องกล้องทารกในครรภ์รักษกระเพาะปัสสาวะอุดกั้นสำเร็จเป็นแห่งแรกในเอเชีย

2 ม.ค.56: ศ.คลินิก นพ.อุดม คชินทร คณบดีคณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล เป็นประธานในงานแถลงข่าว ?สำเร็จเป็นแห่งแรกในเอเชีย ศิริราชผ่าตัดส่องกล้องทารกในครรภ์ รักษาภาวะกระเพาะปัสสาวะอุดกั้น? แม้การผ่าตัดทารกในครรภ์จะเป็นเรื่องยาก แต่คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาลสามารถผ่าตัดส่องกล้องทารกตั้งแต่อยู่ในครรภ์เพื่อรักษาภาวะกระเพาะปัสสาวะอุดกั้น สำเร็จเป็นแห่งแรกในเอเชีย โดยที่ผ่านมาได้ทำการผ่าตัดทารกที่อยู่ในครรภ์เพื่อรักษาโรคต่าง ๆ มาแล้วกว่า 300 ราย

ศ.คลินิก นพ.ชาญชัย วันทนาศิริ หัวหน้าภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา กล่าวว่า การผ่าตัดทารกในครรภ์จากการส่องกล้อง เริ่มใช้ผ่าตัดแยกทารกแฝดที่มีการถ่ายเลือดระหว่างกันเป็นครั้งแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ตั้งแต่ปี 2552 จากนั้นได้มีการพัฒนาการผ่าตัดทารกในครรภ์ที่ป่วยด้วยโรคที่ซับซ้อนขึ้นเป็นลำดับรวมกว่า 300 ราย เช่น การทำหัตถการระบายน้ำท่วมช่องเยื่อหุ้มหัวใจของทารกในครรภ์ หรือการทำหัตถการใส่ท่อระบายน้ำที่คั่งในช่องปอดทารกจากการพัฒนาที่ผิดปกติของหลอดน้ำเหลือง สำหรับการส่องกล้องผ่าตัดทารกตั้งแต่อยู่ในครรภ์ด้วยกล้องและเครื่องมือขนาดเล็กที่เรียกว่า ฟีโตสโคป เพื่อช่วยชีวิตของทารกนั้น เป็นการผ่าตัดที่ต้องใช้ทักษะของทีมแพทย์และการประสานความร่วมมือของผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขาวิชา โดยในวันนี้ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยาประสบความสำเร็จอีกขั้นในการผ่าตัดรักษาทารกในครรภ์ที่ป่วยเป็นโรคที่ซับซ้อนมากขึ้น นั่นคือ ภาวะกระเพาะปัสสาวะอุดกั้น

รศ.นพ.วิทยา ถิฐาพันธ์ หัวหน้าหน่วยเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยา กล่าวว่า ภาวะกระเพาะปัสสาวะอุดกั้นเป็นความผิดปกติแต่กำเนิด โดยไม่ทราบสาเหตุว่าเกิดจากอะไร พบได้ในเด็กผู้ชายประมาณ 1 ใน 50,000 เกิดจากมีแผ่นเนื้อเยื่อที่ผิดปกติอุดกั้นทางออกของกระเพาะปัสสาวะที่ต่อไปยังท่อปัสสาวะ เป็นผลให้น้ำปัสสาวะที่สร้างจากไต ไม่สามารถผ่านออกได้ ทำให้กระเพาะปัสสาวะบวมตึง รวมถึงแรงดันที่ย้อนกลับขึ้นไปตามท่อไต จะทำให้ไตบวมและไตวายในที่สุด ซึ่งทารกที่ป่วยด้วยโรคกระเพาะปัสสาวะอุดกั้นจะแท้งหรือเสียชีวิตในครรภ์เป็นส่วนใหญ่ ในอดีตไม่สามารถรักษาโรคนี้ได้ แต่ด้วยความก้าวหน้าของเทคโนโลยีและความชำนาญของทีมแพทย์ผ่าตัด ทำให้การผ่าตัดเปิดการอุดกั้นของกระเพาะปัสสาวะประสบผลสำเร็จเป็นแห่งแรกในเอเชีย

?ในคุณแม่ที่ตั้งครรภ์และมีปัญหาน้ำคร่ำผิดปกติ คือ น้ำคร่ำมากไปหรือน้อยไปควรได้รับการตรวจวินิจฉัยว่ามีความผิดปกติกับเด็กทารกในครรภ์หรือไม่ เพราะจากอุบัติการณ์ทั่วโลกที่พบ 1 ใน 50,000 แต่ตัวเลขจริงอาจมากกว่านี้ เนื่องจากมีเด็กจำนวนมากที่เสียชีวิตตั้งแต่อยู่ในครรภ์แล้วไม่ได้รับการวินิจฉัย? รศ.นพ.วิทยา กล่าว

รศ.นพ.ตวงสิทธิ์ วัฒกนารา แพทย์ผู้ทำการรักษาประจำหน่วยเวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ กล่าวว่า ทีมแพทย์ได้ให้คำปรึกษาคุณแม่หลังจากตรวจอัลตราซาวนด์เมื่ออายุครรภ์ 4 เดือน พบว่า ทารกมีกระเพาะปัสสาวะตึงขยายผิดปกติ และน้ำคร่ำแห้ง และตรวจเพิ่มด้วยคลื่นสะท้อนพลังแม่เหล็กหรือเอ็มอาร์ไอพบว่าทารกมีภาวะกระเพาะปัสสาวะอุดกั้น ทีมแพทย์จึงได้ให้คำปรึกษาแนะนำแก่คุณแม่และครอบครัวถึงความรุนแรงของภาวะกระเพาะปัสสาวะอุดกั้น และทางเลือกต่าง ๆ ในการดูแลต่อไป ซึ่งรวมถึงการส่องกล้องผ่าตัดรักษาทารกตั้งแต่อยู่ในครรภ์ และด้วยความร่วมมือของ อ.นพ.บรรณสิทธิ์ ไชยประสิทธิ์ ศัลยแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะ

รศ.นพ.ตวงสิทธิ์ กล่าวต่อว่า การผ่าตัดครั้งนี้ ทีมแพทย์ใช้วิธีบล๊อคหลังแทนการดมยาสลบ เพื่อสามารถสื่อสารกับคุณแม่ได้ตลอดเวลา จากนั้นสอดกล้องขนาดเล็กเพียง 1.3 มิลลิเมตร ผ่านผนังหน้าท้องเข้าไปในถุงน้ำคร่ำ ต่อไปยังกระเพาะปัสสาวะของทารกในครรภ์ แล้วสำรวจโครงสร้างภายในกระเพาะปัสสาวะของทารกโดยละเอียด ซึ่งในช่วงนี้ทารกมีความยาวลำตัวเพียง 15 ซม. โดยที่โครงสร้างทุกอย่างมีขนาดเล็กมาก จึงต้องใช้ความระมัดระวังอย่างสูงในการผ่าตัด เมื่อพบตำแหน่งอุดกั้นในท่อปัสสาวะ ทีมแพทย์ได้ใช้เลเซอร์กำลังต่ำเจาะเปิดตำแหน่งที่อุดกั้น เพื่อให้น้ำปัสสาวะสามารถผ่านท่อปัสสาวะออกมาได้ หลังการผ่าตัดพบว่า ทารกมีหัวใจเต้นดี กระเพาะปัสสาวะยุบตัวลงและน้ำคร่ำมีปริมาณเพิ่มขึ้น โดยที่การผ่าตัดใช้เวลาประมาณ 1 ชั่วโมง

?หลังการผ่าตัดทีมแพทย์ได้ติดตามอาการของทารก ด้วยการตรวจอัลตราซาวนด์เป็นระยะๆ อย่างต่อเนื่อง พบว่าทารกสามารถปัสสาวะได้ กระเพาะปัสสาวะยุบลง และน้ำคร่ำเพิ่มปริมาณมากขึ้นเป็นลำดับ ถือว่ามีการตอบสนองต่อการผ่าตัดรักษาเป็นอย่างดี โดยที่ทีมแพทย์เวชศาสตร์มารดาและทารกในครรภ์ ศัลยแพทย์ระบบทางเดินปัสสาวะ และกุมารแพทย์ยังคงติดตามและประสานงานความคืบหน้าของอาการทารกเป็นระยะๆ เมื่ออายุครรภ์ใกล้ครบกำหนด พบว่าคุณแม่มีอาการเจ็บท้องก่อน จึงตกลงทำการผ่าตัดคลอด เมื่อแรกทารกมีน้ำหนักตัว 1.8 กก. แต่ขณะนี้ทารกมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นเป็น 2,390 กก.?