'ดื่ม'เพราะเพื่อนชวนใช่หรือไม่ รู้จักปฏิเสธให้เป็นลดปัญหาได้

'ดื่ม' เพราะเพื่อนชวนใช่หรือไม่ รู้จัก ปฏิเสธให้เป็น ลดปัญหาได้

ภาวะกดดันจากกลุ่มเพื่อน (Peer Pressure) คือ อิทธิพลจากคนรอบข้าง ที่มีผลต่อการกำหนดพฤติกรรมทั้งด้านบวกและลบของคนเรา รวมถึงเรื่องของการ ?ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์?

การทำความเข้าใจว่า ภาวะดังกล่าวส่งผลต่อกระบวนการพฤติกรรมได้อย่างไรเป็นกุญแจสำคัญในการรู้เท่าทันต่อ ปัญหาการเสพติดสุรา รวมถึงการติดยาเสพติดประเภทอื่นๆ ขณะเดียวกันก็จะนำไปสู่การพัฒนา ?วุฒิภาวะ? ไปด้วยพร้อมกัน

?กลุ่ิมเพื่อน? ปัจจัยที่ผลัดดันให้เริ่มดื่ม

มีงานวิจัยหลายชิ้นที่ชี้ให้เห็นชัดเจนว่า ภาวะกดดันจากกลุ่มเพื่อนเป็นสาเหตุสำคัญประการหนึ่งที่ผลักดันให้เด็ก เยาวชน หรือแม้แต่คนวัยทำงานที่ไม่คิดจะดื่มให้ก้าวมาเป็นนักดื่มและก้าวเข้าสู่ (วงจรการดื่ม)โลกแอลกอฮอล์ และกลายเป็นคนดื่มอย่างหนักในที่สุด

จาก การสำรวจของ สำนักงานอนามัย มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด สหรัฐอเมริกาพบว่า เด็กที่ดื่มเหล้าอย่างหนักส่วนใหญ่เกิดจากการเริ่มต้นดื่มในงานสังสรรค์ใน สถานศึกษา ส่วนนักศึกษามหาวิทยาลัยที่ดื่มอย่างหนักเกิดจากปัจจัยด้านสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาวะกดดันเมื่อเข้ากลุ่มกับเพื่อนi

ดร.เรมี ควิเรียน (Dr.Remi Quirion) ผู้อำนวยการด้านวิทยาศาสตร์ของสถาบันวิจัยสุขภาพ ประเทศแคนาดา (CIHR) ซึ่งทำวิจัยเกี่ยวกับสารเสพติดกับนักเรียนประมาณหนึ่งพันคนระบุว่า ภาวะกดดันในกลุ่มเพื่อนเป็นกุญแจสำคัญ ที่นำวัยรุ่นไปสู่การดื่มมากกว่าปัจจัยด้านภูมิหลังครอบครัวหรือพันธุกรรม

ยิ่งไปกว่านั้น กลุ่มเพื่อนไม่ได้มีอิทธิพลเพียงการชักนำไปสู่การเริ่มต้นดื่ม แต่ยังเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดการ ?ดื่มอย่างหนัก? และนำไปสู่การใช้สารเสพติดอื่นตามมา เพราะขณะที่ดื่มในกลุ่มเพื่อนๆ เป็นเรื่องยากยิ่งที่กล้าบอกเพื่อนว่า ขอหยุดดื่ม

?พอแล้ว ฉันไม่อยากดื่มมากไปกว่านี้แล้ว!?

ทั้งนี้ ดร.เรมี ยังระบุอีกว่า แรงกดดันจากกลุ่มเพื่อนนี้มีอิทธิพลต่อวัยรุ่นชายมากกว่าวัยรุ่นหญิง และมีอิทธิพลต่อวัยรุ่นที่ครอบครัวมีฐานะยากจนมากกว่าวัยรุ่นที่ครอบครัวมี ฐานะร่ำรวยii

ภาวะเพื่อนกดดัน ก่อตัวอย่างไร

ภาวะ กดดันจากกลุ่มเพื่อนเป็นสิ่งที่สัมผัสได้เมื่อทำสิ่งที่แตกต่างหรือแปลกแยก จากกลุ่ม หรือหยุดทำอะไรสักอย่างที่เคยทำเหมือนเพื่อน ภาวะเพื่อนกดดันมีอิทธิพลกับวัยเด็กน้อยกว่าวัยรุ่น และยังมีบทบาทกับพฤติกรรมของมนุษย์จนเป็นผู้ใหญ่จะมากน้อยต่างกันไปตาม ?วุฒิภาวะ? ของแต่ละคน

สาเหตุที่ภาวะกดดันจากกลุ่มเพื่อน เข้ามามีอิทธิพลต่อพฤติกรรมของมนุษย์ เพราะกลุ่มเพื่อนทำให้รู้สึก ดังต่อไปนี้

? กลัวว่าจะถูกทอดทิ้งให้เดียวดาย หรือกลายเป็นตัวประหลาด หรือรู้สึกว่าตนเองไม่ดีพอ

? รู้สึกพอใจต่อความรู้สึกว่าได้เป็นเจ้าเข้าเจ้าของ หรือเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่ม หรือเป็นคนที่มีคุณค่า

? เกิดความมั่นใจเมื่อกลุ่มเพื่อนยอมรับ

? ช่วยให้การเข้าสังคม การพบปะผู้คนใหม่ๆ และการผูกสัมพันธ์กับเพศตรงข้ามเป็นไปได้ง่ายขึ้น

? ง่ายต่อการสร้าง หรือกระชับมิตรภาพ

? เกิดพื้นที่ที่รู้สึกสนิทสนมพอที่จะแลกเปลี่ยนความคิด และกำหนดคุณค่าสิ่งต่างๆ ร่วมกับเพื่อนในกลุ่ม


รูปแบบของภาวะกดดันจากเพื่อนกลุ่ม

กลุ่มเพื่อนจะกดดันให้ ?ดื่ม? หลายช่องทาง ดังนี้

? การกดดันทางตรง มาในรูปของการบอกกล่าว หรือการเรียกร้อง โดยกดดันโดยตรงว่า หากจะคบหากับกลุ่มก็ต้องดื่มเหมือนคนอื่นๆ จะได้เกิดความกลมกลืน หรือถ้าอยากให้เพื่อนไว้ใจ ก็ต้องดื่มด้วยกัน เป็นต้น

? การกดดันทางอ้อม ไม่ปรากฏให้เห็นชัดเจน แต่อาศัยสภาพแวดล้อมและสถานการณ์นำพาไปสู่การดื่มโดยปริยาย เช่น การเจรจาธุรกิจ การพูดคุยกับลูกค้า การสังสรรค์กับเพื่อนร่วมงานหลังเลิกงาน

ล่าสุดสำนักวิจัย เอแบคโพลล์ ได้สำรวจความคิดเห็นของนักศึกษา 15 สถาบันในหัวข้อ ?กิจกรรมน้องใหม่ กีฬาน้องใหม่ ปี 2551 กับพฤติกรรมการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์? พบ ว่า คนที่มีอิทธิพลเมื่อเห็นดื่มเหล้าแล้วอยากดื่มตามคือ 1.เพื่อน 2.รุ่นพี่ 3.รุ่นน้อง 4.อาจารย์ โดยกลุ่มตัวอย่างระบุว่า บุคคล ที่เคยเห็นว่าดื่มเหล้าในสถานศึกษามี อาจารย์ 12.8 % รุ่นพี่ 71% รุ่นน้อง 31.4% และเพื่อน 65.5% จนทำให้กลุ่มตัวอย่างกว่า 88.5% ระบุว่าการดื่มแอลกอฮอล์เป็นเรื่องปกติ โดยเฉพาะการดื่มเหล้ากันในการประชุมเชียร์ หรือเทศกาลรับน้องจะมีสูงถึง 40%

นอกจากนี้ ในภาวะที่ต้องเปลี่ยนงาน ย้ายโรงเรียน ย้ายบ้าน ฯลฯ ที่ทำให้ต้องพบเพื่อนกลุ่มใหม่และถูกเรียกร้องให้ต้องทำตัวให้เข้ากับกลุ่ม ให้ได้ คนจำนวนไม่น้อยใช้การ ?ดื่ม? เป็นทางลัดในการสร้างความมั่นใจ ลดความเครียด และแสวงหาความไว้ใจจากเพื่อนใหม่ ผู้ซึ่งแสดงออกให้เห็นว่าพวกเขาพึงพอใจถ้าผู้มาใหม่ยอมรับที่จะดื่มด้วยกัน
อย่างไรก็ตาม สำหรับผู้ที่มีจุดยืนและหลักการในชีวิตที่แน่วแน่ มีความเชื่อมั่น และเคารพตนเอง ภาวะ กดดันในหมู่เพื่อนอาจแปรสภาพจากพลังโน้มน้าวไปสู่ความท้าทาย และกระตุ้นให้ต้องดึงศักยภาพที่ดีที่สุดออกมาใช้ เพื่อแสดงให้กลุ่มเพื่อนยอมรับในตัวตนและความสามารถภายใน ซึ่งก็เป็นแรงดึงดูดสู่การยอมรับและให้คุณค่าได้เช่นเดียวกับกา รยอมทำตามกลุ่มv หรือการดื่ม

ด้วยเหตุนี้แนวทางที่ จะนำไปสู่การเรียนรู้ที่จะเผชิญกับภาวะกดดันอย่างสร้างสรรค์ จึงเป็นกุญแจดอกสำคัญในการทำให้วัยรุ่น และคนวัยทำงานพ้นจากการ ?ดื่ม? หรือกลายเป็น ?นักดื่ม? เพียงเพราะกลุ่มเพื่อนชักนำหรือกดดัน

ที่มา: สำนักงานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า สสส.