ในบางครั้งที่เราต้องตกอยู่ในสภาพแวดล้อม สถานการณ์ที่ไม่คุ้นชิน ยากต่อการเผชิญหน้า หรือบางครั้งก็เกิดขึ้นเองแม้จะไม่ได้ประสบกับเหตุการณ์ใด ๆ อยู่ จนทำให้รู้สึกไม่มีความเป็นตัวเอง กังวล ประหม่า หรือตื่นตระหนกต่างจากทั่วไปที่เป็น จะไม่สามารถควบคุมความรู้สึกให้มั่นคงหรือการกระทำบางอย่างของร่างกายได้ดีเท่าเดิม
เมื่ออาการเหล่านี้เกิดขึ้นบ่อยครั้ง สะสมมากขึ้นเรื่อย ๆ จนกลายเป็นโรคแพนิค โรคตื่นตระหนกเป็นได้ทั้งชายหญิง เด็กหรือผู้ใหญ่ก็ตาม โรคแพนิคสามารถรักษาให้หายได้แต่ต้องอาศัยการดูแลตัวเองและปรับเปลี่ยนพฤติกรรมความคิด รวมถึงในบางรายต้องกินยารักษาตามอาการร่วมด้วย สำหรับบทความนี้จะทำให้คุณเข้าใจโรคแพนิคมากขึ้น
โรคแพนิค คืออะไร
โรคแพนิค (Panic disorder) เป็นรูปแบบหนึ่งของภาวะวิตกกังวล (Anxiety disorder) ที่มีลักษณะอาการตื่นตระหนกเกิดขึ้นอย่างไม่มีเหตุผล และมักมีการเปลี่ยนแปลงของอารมณ์ในระยะเวลาสั้น ๆ โดยมักจะเกิดทันทีโดยไม่มีสาเหตุที่ชัดเจนเหมือนกัน ซึ่งส่งผลให้ผู้ที่เป็นโรคแพนิคมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก หัวใจเต้นเร็ว หน้ามืด เวียนศีรษะ หรืออาจมีอาการชั่วคราวของความกลัวจนกระทั่งสูญเสียการควบคุมตนเองได้
โรคแพนิค คืออาการที่หวาดกลัวอย่างรุนแรงและเกิดขึ้นซ้ำ ๆ มีการเปลี่ยนแปลงของการทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ เช่น การเต้นหัวใจเร็วขึ้น (tachycardia) การหอบเหนื่อย (shortness of breath) และอาจมีอาการเหนื่อยล้า หน้าแดง เป็นต้น จนทำให้การใช้ชีวิตประจำวันของเรา เปลี่ยนไป
ในบางกรณี ผู้ที่เป็นโรคแพนิคอาจมีความกังวลเกี่ยวกับการเกิดอาการต่อไปและมีความกังวลที่เกี่ยวกับสถานการณ์ที่อาจทำให้เกิดอาการแพนิค เช่น การอยู่ในที่แออัด การเดินทางด้วยรถไฟหรือเครื่องบิน หรือการอยู่ในที่มีคนเยอะ ๆ โรคแพนิคสามารถมีผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ที่เป็นโรคแพนิคได้มาก ต้องหาวิธีรักษาแก้อาการแพนิค หรือกินยารักษาโรคแพนิค
สาเหตุที่เกิดโรคแพนิค
มีหลายปัจจัยและหลายสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคแพนิค โดยสาเหตุหลัก ๆ ได้แก่
- พันธุกรรม การมีคนในครอบครัวที่มีประวัติการเป็นโรคแพนิค อาจมีความเสี่ยงที่สูงขึ้นในการเป็นโรคแพนิค
- การทำงานของระบบประสาทอัตโนมัติ ความไม่สมดุลของระบบประสาทอัตโนมัติ หรือมีความผิดปกติของสารสื่อประสารบางอย่าง อาจเป็นส่วนหนึ่งของสาเหตุในการเกิดอาการโรคแพนิค
- ด้านจิตใจ เช่น ความตึงเครียดในชีวิตสูง ได้รับความกระทบกระเทือนทางจิตใจอย่างรุนแรง ทำให้รู้สึกไม่สบายใจมีผลให้เกิดโรคแพนิค
- การใช้สารเสพติด รวมถึงการดื่มเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล และการสูบบุหรี่ มีผลกระทบต่อสุขภาพจิตใจ
อาการโรคแพนิค หรือ Panic attack คือ เป็นโรคทางจิตที่มีกังวลที่ไม่คาดคิด หวาดกลัวไม่มีสาเหตุ อาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นโดยฉับพลันและมีความรุนแรงสูง อาการที่พบบ่อยที่สุดประกอบด้วย
- การมีอาการหอบเหนื่อย หรือรู้สึกเหนื่อยขณะหายใจ บางครั้งอาจมีความรู้สึกว่าหายใจไม่ออกมาได้เต็มที่ ควบคุมจังหวะการหายใจไม่ได้
- ตัวสั่น มือเท้าสั่นไปหมดแบบควบคุมตัวเองไม่ได้ในช่วงที่รู้สีกตื่นตระหนก
- มีความรู้สึกเจ็บแน่นหน้าอก
- มีอาการเวียนศีรษะ บางครั้งอาจรู้สึกว่าโลกหรือสิ่งรอบตัวเริ่มหมุนไปมา
- รู้สึกอึดอัด หรือสำลักเหมือนมีก้อนที่คอ เป็นอีกหนึ่งอาการของโรคแพนิค
- หนาวสั่น หรือร้อนวูบวาบ
- หวาดหวั่น หวาดกลัวบางครั้งไม่สามารถระบุสาเหตุได้
- รู้สึกเหมือนหายใจไม่ออก หรือหายใจไม่ออกจริง ๆ ควบคุมความถี่ของการหายใจไม่ได้
หลายคนที่มีความกังวลอาจทำโรคแพนิคแบบทดสอบ เพื่อประเมินอาการเบื้องต้นของตนเอง หากมีโอกาสเป็นโรคแพนิคสูงการวินิจฉัยโรคแพนิค (Panic Disorder) มักจะผ่านขั้นตอนการประเมินทางจิตวิทยา ขั้นตอนที่สำคัญที่ใช้ในการวินิจฉัยโรคแพนิค
- การประเมินอาการ แพทย์จะทำการสัมภาษณ์ผู้ป่วยเพื่อรับข้อมูลเกี่ยวกับอาการที่พบ โดยการถามเรื่องประวัติทางจิตเวช ลักษณะของอาการแพนิคที่เคยเกิดขึ้น ระยะเวลา ความรุนแรงและอาการอื่น ๆ ที่มีผลต่อคุณภาพชีวิต
- การตรวจร่างกาย แพทย์อาจทำการตรวจร่างกายเพื่อประเมินถึงความเป็นไปได้ของอาการอื่นที่มีอาการคล้ายกัน เช่น โรคหัวใจ ทางเดินอาหาร หรือข้อต่อเส้นประสาท
- การตรวจเพื่อคัดกรอง แพทย์จะให้ผู้ป่วยทำการตรวจเพื่อคัดกรองโรคอื่น ๆ ที่อาจมีอาการคล้ายกัน เช่น บางรายอาจมีอาการแพนิคกับโรคหัวใจ ตรวจเลือด ตรวจการทำงานของต่อมไทรอยด์ หรือภาพถ่ายทางสมอง
- ประเมินระดับความรุนแรง ให้คะแนนหรือประเมินระดับความรุนแรงของโรคแพนิคโดยใช้เกณฑ์ที่กำหนดไว้ในหลาย ๆ ระบบการวินิจฉัยทางจิตวิทยา
- การตรวจดูภาพรวม จากข้อมูลทั้งหมดที่ได้มีการรวบรวม แพทย์จะทำการวินิจฉัยโรคแพนิค และจะพิจารณาตัวเลือกในการรักษาต่อไป
รักษาโรคแพนิคทำด้วยวิธีใด
การรักษาโรคแพนิค (Panic Disorder) มักแบ่งออกเป็นหลายแบบ รวมถึงการให้การรักษาทั้งทางทฤษฎีและทางกายภาพ นอกจากนี้รูปแบบการรักษายังขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรคแพนิคและความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องกับผู้ป่วย
รักษาด้วยจิตบำบัด
การรักษาด้วยจิตบำบัดเป็นหนึ่งในวิธีการทางจิตวิทยาที่ให้ความช่วยเหลือและสนับสนุนในการแก้ไขปัญหาทางจิตใจหรือพฤติกรรม ด้านลึกซึ้งของจิตบำบัดช่วยให้บุคคลเรียนรู้และเข้าใจเรื่องราว ความคิด และความรู้สึกของตนเอง เพื่อช่วยให้พวกเขาสามารถจัดการกับปัญหาที่พบและรับมือกับความรู้สึกของตนเองได้ดีมากยิ่งขึ้น รวมถึงการฝึกทักษะการจัดการเน้นไปที่การพัฒนาทักษะในการจัดการกับความกังวลและการจัดการกับสถานการณ์ที่ทำให้เกิดอาการแพนิค
รักษาด้วยการใช้ยา
โรคแพนิคสามารถรักษาด้วยการกินยาเพื่อปรับสมดุลสารเคมีในสมองที่ผิดปกติ การใช้ยาในการรักษาโรคแพนิคควรทำในความคำนึงถึงการประเมินความเสี่ยงและประสิทธิภาพของยา รวมถึงผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นเพื่อการรักษาที่ได้ผลดีนั้นจะต้องมีการรักษาทางจิตใจควบคู่กัน
โรคแพนิคอันตรายไหม
คำถามที่ว่า โรคแพนิคอันตรายไหม? อย่างไรก็ตาม โรคแพนิคที่รุนแรงและไม่ได้รับการรักษาอาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและภาวะสุขภาพจิตของผู้ที่ป่วย คนที่เป็นโรคแพนิคมักจะมีความกังวลมากและทำให้เกิดภาวะซึมเศร้า โรคความดันโลหิตสูง โรคหัวใจวาย โรคหัวใจเต้นผิดจังหวะ เพราะฉะนั้นควรเข้ารับการรักษาที่เหมาะสมและต่อเนื่อง
สรุปโรคแพนิค รับมือเป็นก็หายได้
โรคแพนิค ภาวะทางจิตที่เกี่ยวข้องกับอาการแพนิคที่เกิดขึ้นโดยฉับพลันและมีความรุนแรงสูง เกิดขึ้นได้บ่อยเมื่อต้องเผชิญกับสถานการณ์ที่ทำให้รู้สึกหวาดกลัว หรือบางครั้งก็เกิดขึ้นโดยไม่มีที่มาที่ไป หาต้นตอของสาเหตุอย่างแน่ชัดไม่ได้ จนเกิดเป็นอาการต่าง ๆ ที่ไม่สามารถควบคุมตนเองได้
รักษาแพนิคด้วยตัวเองสามารถทำได้หากอาการไม่ได้รุนแรงมากนัก ยังมีสติและรู้ตัวตนเองอยู่ การฝึกลมหายใจเข้าออกเพื่อคุมสติของตนเอง ผ่อนคลายกล้ามเนื้อ ก็เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยลดความตึงเครียด ตื่นตระหนกได้ และควรได้รับการประเมินและการดูแลจากผู้เชี่ยวชาญทางจิตวิทยาและแพทย์เฉพาะทาง
