สิวอักเสบ คืออะไร?
สิวอักเสบ คือ สิวที่มีการสิวอักเสบแดง มักมีอาการเจ็บหรือแสบร้อน เกิดขึ้นเมื่อสิวอักเสบอุดตัน (Comedones) พัฒนาไปสู่ระยะที่รุนแรงขึ้น ซึ่งมีแบคทีเรีย Propionibacterium acnes (P. acnes) เจริญเติบโตในรูขุมขนและสร้างกรดไขมัน กระตุ้นให้เกิดการอักเสบ ส่งผลให้ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายต้องตอบสนอง ต่อสู้กับแบคทีเรีย P. acnes จนทำให้เกิดการอักเสบ บวม แดง
โดยสิวอักเสบ (Inflammatory acne หรือ Papulopustular acne หรือ Papules) มีลักษณะเป็นตุ่มนูนแดงขนาดเล็ก เมื่อสัมผัส จะทำให้รู้สึกเจ็บ จำเป็นต้องได้รับการรักษาสิวอักเสบอย่างถูกต้อง หลีกเลี่ยงการกด แกะ แคะ เกา เพราะอาจจะทำให้สิวอักเสบรุนแรงกว่าเดิมได้
ประเภทของสิวอักเสบมีอะไรบ้าง
- สิวอักเสบชนิดตุ่มแดง (Papules) มีลักษณะสิวอักเสบเป็นตุ่มนูนแดงขนาดเล็ก เป็นสิวไม่มีหัวหนอง ขนาดไม่เกิน 0.5 เซนติเมตร มีอาการสิวอักเสบไม่มีหัวเจ็บเมื่อสัมผัส เกิดจากการอักเสบของรูขุมขนที่มีสิวอุดตัน มักเป็นสิวอักเสบระยะเริ่มแรก
- สิวอักเสบหัวหนอง (Pustules) เป็นสิวอักเสบมีหัว มีลักษณะคล้ายสิวตุ่มแดง มีหัวหนองสีเหลือง แต่มีขนาดใหญ่กว่า ฐานบวมแดง และมีหัวหนองสีขาว ขนาด 0.5 - 1 เซนติเมตร จะทำให้รู้สึกเจ็บและบวม เกิดจากการอักเสบของรูขุมขนที่มีสิวอักเสบอุดตัน และมีการติดเชื้อแบคทีเรีย
- สิวอักเสบแดงเป็นก้อน (Nodules) มีลักษณะสิวอักเสบเป็นตุ่มแข็งขนาดใหญ่ ฝังลึกลงไปใต้ผิวหนัง มักเป็นสิวบวมแดงไม่มีหัวหนอง ขนาด 1 - 3 เซนติเมตร ทำให้รู้สึกเจ็บปวด สิวอักเสบไม่มีหัวเกิดจากการอักเสบอย่างรุนแรงของรูขุมขนที่มีสิวอักเสบอุดตัน
- สิวอักเสบชนิดหัวช้าง (Acne Conglobata) มีลักษณะสิวอักเสบเป็นก้อนนูนแดงขนาดใหญ่ หัวสิวแข็ง เป็นสิวอักเสบใต้ผิวหนัง ที่มีหนอง และเลือดปะปนกันอยู่ จึงอาจจะต้องรับประทานยาแก้อักเสบช่วยรักษา อีกทั้งยังมีขนาดใหญ่ จึงอาจจะทิ้งรอยสิวไว้ด้วยเช่นกัน
- สิวอักเสบชนิดซีสต์ (Cysts) มีลักษณะสิบอักเสบคล้ายสิวหัวช้าง แต่มีขนาดใหญ่กว่าและมีหนองอยู่ภายใน ขนาดมากกว่า 3 เซนติเมตร สร้างความรู้สึกเจ็บปวดเป็นอย่างมาก เกิดจากการอักเสบอย่างรุนแรงของรูขุมขนที่มีสิวอักเสบอุดตัน
- สิวอักเสบระดับไม่รุนแรงมีปริมาณสิวเล็กน้อย และมีอาการอักเสบของสิวเพียงไม่กี่เม็ดเท่านั้น สิวระดับน้อย (Mild) ส่วนใหญ่จะเป็นสิวหัวขาว สิวหัวดำ สิวชนิดตุ่มนูนแดง และสิวหัวหนอง
- สิวอักเสบระดับปานกลางในบริเวณรอบ ๆ มีสิวที่อักเสบรวม ๆ แล้ว ประมาณไม่เกิน 10 จุด อาจจะมีสิวหนองอักเสบปะปนรวมด้วย คือการเป็นสิวอักเสบอุดตันและสิวอักเสบมีหนองจำนวนมาก มักจะเป็นบริเวณใบหน้า
- สิวอักเสบระดับรุนแรง สิวอักเสบที่สะสมไว้เป็นระยะเวลานานแล้ว เป็นก้อนแข็งขนาดใหญ่ มีเลือด และหนองปะปนอยู่ภายในตัวสิวมาก ทำให้มีการอักเสบระดับรุนแรง ทำให้อาจจะเกิดรอยช้ำร่วมด้วย มีสิวอักเสบและสิวหัวหนองจำนวนมาก รวมถึงมีสิวเป็นหนองขนาดใหญ่ สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งบริเวณใบหน้า แผ่นหลังและบริเวณอก
สิวอักเสบเกิดจากหลาย ๆ ปัจจัย ด้วยสิวอักเสบมีความอ่อนไหวและบอบบาง เมื่อมีเชื้อแบคทีเรียมากระตุ้น จึงทำให้เกิดอาการอักเสบได้ง่าย
- ฮอร์โมนเพศชาย (Androgen) กระตุ้นต่อมไขมันให้ผลิตน้ำมันมากขึ้น ทำให้เกิดการหลั่งไม่สมดุล กระตุ้นให้เกิดการอักเสบภายในร่างกายซึ่งอาจทำให้มีสิวอักเสบใต้ผิวหนัง สิวอักเสบที่หลัง เป็นต้น
- สิวอักเสบเกิดจากพันธุกรรมด้านผิวแพ้ง่ายก็สามารถได้รับการสืบทอดทางพันธุกรรมได้ ทำให้ผิวถูกกระตุ้นได้ง่ายในการอักเสบ
- อาหารที่มีน้ำตาลสูง ผลิตภัณฑ์นม ไขมันอิ่มตัว ไขมันสูง อาจกระตุ้นสิวอักเสบ รวมถึงอาหารทอด
- ไลฟ์สไตล์ในการใช้ชีวิต เช่น ความเครียด การรับประทานอาหาร การกระตุ้นให้ผิวเกิดสิวอักเสบหัวแข็งอักเสบ หรือ สิวอักเสบที่แก้ม และสิวอักเสบที่จมูกได้นั่นเอง
- สิวอักเสบเกิดจากสภาพแวดล้อมฝุ่น เช่น ควัน มลพิษ
- การสัมผัสใบหน้า จะเป็นการเพิ่มโอกาสการติดเชื้อแบคทีเรีย เกิดสิวอักเสบที่หน้าผาก สิวอักเสบที่คาง หรือสิวอักเสบจมูกได้
- การรับประทานยาบางชนิด เช่น ยาคุมกำเนิด ยาสเตียรอยด์ ลิเทียม เป็นส่วนกระตุ้นให้ผิวสกปรก และทำให้ผิวระคายเคืองเป็นสิวอักเสบเม็ดใหญ่
- การสัมผัสใบหน้า การแคะ แกะ เกา กด บีบสิวแบบไม่ถูกวิธี จะทำให้หน้าสิวอักเสบบริเวณนั้นได้รับบาดเจ็บ เกิดการอักเสบขึ้นมาได้
- ยาบางประเภทอย่าง Anabolic Steroids Corticosteroids Corticotropin Phenytoin Lithium Isoniazid Vitamin B6 และ B12 อาจมีผลข้างเคียง ทำให้ผิวเกิดการระคายเคืองและเป็นสิวอักเสบเรื้อรัง
1. ยาทาภายนอกสำหรับรักษาสิวอักเสบ สิวอักเสบรักษาด้วยการยาทาถือเป็นการรักษาสิวที่ได้รับความนิยมที่สุด เนื่องจากสะดวก และมีผลข้างเคียงน้อยกว่ายากิน แต่เหมาะสำหรับสิวที่มีความรุนแรงปานกลางถึงมาก โดยแนะนำให้ใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์และเภสัชกรเท่านั้น สารสำคัญที่พบได้ในยาทาสำหรับรักษาสิวอักเสบ ได้แก่
- ยากลุ่ม Benzoyl peroxide มีสรรพคุณลดการอักเสบ ช่วยผลัดเซลล์ผิวเพื่อลดสิวอักเสบอุดตันและฆ่าแบคทีเรีย P.acnes แต่อาจมีอาการข้างเคียง เช่น ผิวแห้งลอกเป็นขุย คัน แสบ โดยเฉพาะในช่วงแรกที่ทายา ข้อแนะนำ คือควรใช้ก่อนทำความสะอาดผิวหน้า 5-15 นาที แล้วล้างออก
- ยาทาปฏิชีวนะ หรือ ยาฆ่าเชื้อ (Topical antibiotics) เป็นยาปฏิชีวนะที่มีคุณสมบัติฆ่าเชื้อแบคทีเรีย ลดการอักเสบของสิว ไม่แนะนำให้ใช้รักษาสิวเป็นยาเดี่ยวเพราะแบคทีเรียจะดื้อยาอย่างรวดเร็ว มีข้อแนะนำคือในระยะแรกควรใช้ร่วมกับยาทาอื่น ๆ และควรใช้ภายใต้การดูแลของแพทย์หรือเภสัชกร
- ยาทาเรตินอยด์ (Retinoid อนุพันธ์ของกรดวิตามินเอ) ช่วยกระตุ้นการผลัดเซลล์ผิวหนังเป็นวิธีลดสิวอักเสบ ลดสิวอุดตันสามารถใช้ร่วมกับการรักษาสิวทุกระยะ และใช้ทาป้องกันการเกิดสิวอุดตันได้ด้วย แต่มีข้อแนะนำคือมีผลข้างเคียงทำให้ผิวลอก คัน แดง และทำให้ผิวหน้าบางลง จึงต้องทาครีมกันแดดทุกครั้งก่อนออกแดดและห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์
- ยาปฏิชีวนะแบบรับประทาน ยาปฏิชีวนะแบบรับประทาน เช่น tetracycline, doxycycline และ erythromycin ช่วยควบคุมการเจริญเติบโตของแบคทีเรียและลดการอักเสบ โดยปกติจะรับประทานเป็นระยะเวลาสั้น ๆ เพื่อหลีกเลี่ยงการดื้อยาปฏิชีวนะ
- การลอกผิวด้วยสารเคมีโดยใช้สารละลายเคมีกับผิวหนัง ช่วยในการผลัดเซลล์ผิวและกำจัดเซลล์ผิวที่ตายแล้ว การรักษานี้สามารถช่วยเปิดรูขุมขน ลดการอักเสบ และซ่อมแซมฟื้นฟูผิวโดยรวมให้ดีขึ้นหลังจากเซลล์ผิวซ่อมแซมตัวเอง
- การรักษาด้วยแสงหรือเลเซอร์การบำบัดด้วยแสง (PDT) เป็นการใช้แสงกระตุ้นผิวหนัง ฆ่าเชื้อแบคทีเรียและลดการอักเสบ PDT สามารถรักษาสิวได้อย่างมีประสิทธิภาพ แต่อาจต้องทำการรักษาหลายครั้งเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ต้องการ
- การฉีดยารักษาสิวโดยตรงจะช่วยลดการอักเสบและกระตุ้นการรักษา การรักษาด้วยการฉีดสิว ควรทำโดยแพทย์เฉพาะทางเท่านั้น เนื่องจากต้องคำนวณปริมาณการใช้และต้องฉีดโดยผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น
- ล้างหน้าวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น
- เลือกใช้ผลิตภัณฑ์ดูแลผิวที่อ่อนโยน ไม่ระคายเคือง
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสใบหน้า
- ทานอาหารที่มีประโยชน์ เน้นผักผลไม้
- ดื่มน้ำให้เพียงพอ
- พักผ่อนให้เพียงพอ
- จัดการความเครียด
สรุปเกี่ยวกับสิวอักเสบ
การดูแลตนเอง รักษาสิวอักเสบด้วยตัวเองเพื่อหลีกเลี่ยงการเกิดสิวอักเสบควรทำความสะอาดผิวหน้าตามขั้นตอน เลือกใช้ผลิตภัณฑ์ล้างหน้าที่อ่อนโยน เหมาะกับสภาพผิว ผลัดเซลล์ผิว บำรุงผิว ทาครีมกันแดด หลีกเลี่ยงการสัมผัสใบหน้า ล้างมือให้สะอาดก่อนสัมผัสใบหน้า ทานอาหารที่มีประโยชน์ พักผ่อนให้เพียงพอ ลดความเครียดด้วยการ ออกกำลังกาย ฟังเพลง อ่านหนังสือ เพื่อรักษาอาการสิวอักเสบรักษาธรรมชาติแต่หากสิวยังอักเสบควรปรึกษาแพทย์ผิวหนัง ปรึกษาแพทย์ผิวหนังเพื่อรับคำแนะนำในการรักษาที่เหมาะสมต่อไป
